CHAG SAMEACH PESACH! en 15 dingen die je altijd wilde weten over de matze!

Van een uitroep op de maan (1973, Apollo 17…) tot hoeveel calorieën er zitten in elk vierkante centimeter van deze geperforeerde cracker, hier zijn enkele leuke feiten over het zogenoemde Pesach brood

Door Viva Sarah Press, 5 april 2017 door ISRAEL21c

Een matze is een ongedesemd plat brood, dat een centrale plaats inneemt in het dieet tijdens Pesach (Pascha). Volgens de overlevering is het verboden om chametz – gedesemd brood, koekjes en gebak – te eten tijdens de feestdagen van Pesach en dus wordt matze, een ongezuurd plat brood, gegeten.

Volgens de Thora waren de Israëlieten in zo’n haast om uit het land van de farao te vertrekken, dat er geen tijd was om hun brooddeeg te laten rijzen voordat ze het gingen bakken.

Hoewel de technologie het mogelijk heeft gemaakt om brood snel te bakken, hebben tradities voorrang en wordt matze gegeten om het verhaal van de uittocht van de Hebreeërs uit Egypte te herinneren.

Vandaag de dag sturen Israëlische matzefabrieken matzeproducten die koosjer zijn voor Pesach, naar meer dan 50 landen over de hele wereld.

ISRAEL21c brengt je deze lijst van 15 dingen, die je altijd al wilde weten over matzes:

1. Matza, matze, matzo, matzoh … een voedingsmiddel met vele spellingen dankzij zijn Hebreeuwse oorsprong en geen directe vertaling in het Nederlands. Matze wordt ook wel het “armenbrood” en “brood der smarten” genoemd in de Thora.
2. Het verschil tussen Pesach matze en normale matze: de platte versie voor het hele jaar smaakt precies hetzelfde als de platte Pesach variëteit, maar Pesach matze moet specifiek voor deze feestdagen worden gemaakt. Vanaf het moment dat de tarwe naar de molen wordt gebracht om tot meel te worden gemalen, moet het worden afgeschermd tegen contact met vocht tot water wordt toegevoegd net voor het bakproces. Zoek naar het etiket “Koosjer voor Pesach” bij het kopen van matze voor de feestdagen.
3. Shmuravs. Gewone matze: de strikte richtlijnen voor de bescherming van de tarwe tegen vocht vanaf de tijd van de oogst. Deze extra-beschermde matze heet shmura (“beschermd”). Er zijn handgemaakte en machinale variëteiten.

Handgemaakte shmura matze in Jeruzalem. Foto door Abir Sultan/FLASH90

4. 18 minuten: Matze moet worden gemaakt in minder dan 18 minuten of anders wordt het chametz geacht. Rabbijnen halen talrijke bronnen aan, waaruit blijkt, dat de gisting binnen 18 minuten na de blootstelling van gesneden graan aan vocht plaatsvindt. Het eten van matze brengt symbolisch hulde aan de Joden, die geen 18 minuten in de buurt behoefden te wachten, voordat ze van farao wegliepen.
5. Elk vierkante cm van een normale machinaal vervaardigde matze bevat 111 calorieën. Er zijn 46 calorieën in één matze bal.
6. Rijk brood vergeleken met arm brood: “Rijk brood” verwijst naar matze gemaakt met toegevoegd sap, olie, wijn of eieren. Dat smaakt beter dan de normale bloem-water variëteit en hoewel niet chametz, hebben de rabbijnen bepaald, dat het niet kan worden gebruikt bij de sedermaaltijd, wanneer de zegen wordt gezegd over de matze, omdat het geen “arm brood” is, zoals beschreven in de Exodus. Hetzelfde geldt voor glutenvrije en gearomatiseerde matze. (Opmerking: Het product genoemd “ei matze” bevat eigenlijk sap en geen eieren.)
7. Kruidig en glutenvrij: terwijl vele Joden klagen omdat ze dit krokante, cracker-achtige platbrood moeten eten tijdens de duur van het Pesachfeest, is matze een populair snack voedsel voor de rest van de bevolking. Daarom produceren bedrijven tegenwoordig gearomatiseerde matze, gekruide matze, matze bedekt met chocolade en andere uitvoeringen.

Toeristen, die vorig jaar in Parijs falafel met matze aten tijdens Pesach. Foto door Serge Attal/FLASH90

8. 1838: Fransman Isaac Singer vond de eerste matze-deegwalsmachine uit. Rabbijnen waren niet zo happig op vernieuwing, maar het idee werd uiteindelijk geaccepteerd.
9. 1888: de Litouwse immigrant Dov Behr opende de eerste matzefabriek in Cincinnati, Ohio. Behr nam de naam Manischewitz aan en noemde zijn fabriek de B. Manischewitz Company. In 2014 kochten Sankaty adviseurs het Manischewitz merk, nog steeds beschouwd als één van de populairste vormen van matze in de wereld.
10. 1973: tijdens de wandeling op de maan riep Apollo-17 astronaut Gene Cernan, naar verluidt, “Manischewitz!”.
11. 2008: Joey Chestnut at, volgens de International Federation of Competitive Eating, 78 matse balletjes in 8 minuten.
12. 2010: chef-kok Jon Wirtis van Shlomo en Vito’s New York Delicatessen in Tucson, Arizona, creëerde de grootste matze bal (kneidl in het Jiddisch) van de wereld. De 193 kg zware monsterachtigheid bevatte meer dan 1000 eieren, 57 kg. matzemeel (fijngemalen matze), 11 kg schmaltz (FAT) en 9 kg aardappelzetmeel – en werd gemaakt voor het Tucson Joodse Eetfestival.

Chef-kok Jon Wirtis legt de laatste hand aan ’s werelds grootste matze bal. Foto via World Record Academy

13. 2011: Manischewitz vestigde een wereldrecord met de grootste matze. Ter ere van de opening van het nieuwe hoofdkantoor in Newark, New Jersey, bakte Manischewitz een 7,5 meter lang en iets meer dan een meter breed stuk matze, dat bijna 11 kilo woog. Dat is ongeveer 336 normale matzes in één! Of meer dan 37.000 calorieën…
14. Harde matze in vergelijking met zachte matze: Afhankelijk van uw erfgoed, kan matze een broze cracker of een tortilla-achtig platbrood zijn. Zachte matze wordt alleen met de hand gemaakt.
15. Afikoman: bij de Sedermaaltijd gaat er niets boven een goede hap matze voor het dessert. De Afikoman is een half stukje matze, dat opgesplitst wordt bij het begin van de Pesachseder en gereserveerd om na de maaltijd gegeten te worden. Het is gebruikelijk om de Afikoman te verbergen en het door de kinderen aan de tafel te laten vinden. Als de Afikoman wordt vereist voor het voltooien van de Seder, worden kinderen aangemoedigd om het te verhandelen voor cadeaus of snoep.

Een goede Pesach!

Bron: www.israel21c.org / Vertaling: PoF