Het anti-Israël offensief van de Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken Caspar Veldkamp

Jeruzalem diplomatiek isoleren, Hamas bagatelliseren en dit alles verpakken in juridisch jargon, volgens een brief aan de Europese Unie.

Bron: Amanda Kluveld is universitair hoofddocent Holocaustgeschiedenis aan de Universiteit van Maastricht in Nederland.
(15 mei 2025 / JNS)

In een recente brief aan Kaja Kallas, hoofd buitenlandse zaken van de Europese Unie, beschuldigde de Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken Caspar Veldkamp Israël van schending van het internationaal humanitair recht, trok hij de intenties van Israël in Gaza in twijfel en waarschuwde hij dat de betrekkingen tussen de EU en Israël mogelijk in strijd zijn met artikel 2 van de associatieovereenkomst tussen de EU en Israël. Dat artikel stelt als voorwaarde voor bilaterale samenwerking dat de mensenrechten en democratische waarden worden geëerbiedigd; Veldkamp beweert nu dat Israël daar niet langer aan voldoet.

Dat zou ironisch zijn als het niet zo gevaarlijk was.

De toon van Veldkamp is beschuldigend, zijn logic cirkelredenering en zijn prioriteiten omgekeerd. Hamas krijgt in zijn brief één regel – een vage opmerking dat het gijzelaars moet vrijlaten – terwijl Israël paragraaf na paragraaf juridische veroordelingen krijgt. De terroristen krijgen lippendienst en de enige democratie in de regio krijgt juridische dreigementen. Veldkamp doet dit niet als buitenstaander, maar als iemand die ooit Nederland in Israël heeft vertegenwoordigd. Hij zou beter moeten weten.

Erger nog, hij doet dit terwijl hij erkent dat hij de details van het Israëlisch-Amerikaanse mechanisme voor humanitaire hulp dat hij afwijst, hem “onbekend” zijn.

Dit is niet het gedrag van een staatsman. Het is het optreden van een man die reageert op politieke druk, met name van de activistische ngo’s waarmee hij, Veldkamp dus, én de Nederlandse premier Dick Schoof net een ontmoeting hadden gehad, waaronder Oxfam Novib en Amnesty International, die de regering onder druk hadden gezet om een “rode lijn” voor Israël te trekken. Kort daarna riep Veldkamp de Israëlische ambassadeur op het matje voor een formele berisping over een aanval van de Israëlische strijdkrachten in Rafah, die al door Israel zelf onderzocht wordt.

Toen kwam zijn brief aan de Europese Unie. Het patroon was duidelijk: Israël diplomatiek isoleren, Hamas bagatelliseren en dat alles verpakken in juridisch jargon.

Nog brutaler was Veldkamps kritiek op de Israëlische premier Benjamin Netanyahu omdat hij militaire druk boven onderhandelingen over de gijzelaars stelde, alsof een Europese minister de morele autoriteit of strategische kennis heeft om een aangevallen land te vertellen hoe het zich moet gedragen. Dat is een aanmatigende houding van een land dat niets heeft gedaan om de 58 gijzelaars die nog steeds in Gaza worden vastgehouden, waarvan er naar schatting 35 zijn omgekomen, thuis te brengen.

Hoewel Veldkamp beweert namens humanitaire principes te spreken, laten zijn daden iets anders zien: een fixatie op de schuld van Israël en onverschilligheid voor het lijden van Israëli’s. In zijn brief van twee pagina’s aan Kallas krijgen de gijzelaars één zin. Geen verontwaardiging. Geen plan. Geen druk. Alleen een gebaar, zodat hij verder kan gaan met zijn echte doel: het recht van Israël om zich te verdedigen te betwijfelen.

Zijn brief is niet uniek in Europa. Maar hij is bijzonder irritant omdat hij afkomstig is uit Nederland, een land dat trots is op zijn legalisme, neutraliteit en morele ernst. Toch zien we hier geen van deze deugden terug. Veldkamp veroordeelt zonder te lezen. Hij veroordeelt plannen die hij naar eigen zeggen niet begrijpt. Hij vleit ngo’s die campagne voeren tegen Israël en berispt vervolgens de Israëlische ambassadeur met theatrale strengheid.

Dit is geen buitenlands beleid. Dit is virtueel signaalgedrag als staatskunst.

Ik zeg dit niet alleen als historicus en columnist, maar ook als afstammeling van een familie uit Nederlands-Indië – een erfgoed dat mijn bewustzijn van de verwevenheid van macht, moralisme en koloniale reflexen heeft aangescherpt. Wanneer Europese functionarissen instructies geven aan niet-Europese staten en daarbij moreel gezag claimen en de complexiteit negeren, weerklinkt de geschiedenis. Luid en duidelijk.

Als de aanpak van Veldkamp slaagt, zal dat de vrede niet dichterbij brengen. Het zal Hamas aanmoedigen, Israëlische burgers demoraliseren en de reputatie van Europa als een plek waar antisemitisme gewoon een nieuwe vorm heeft gekregen, versterken.

Israël is niet perfect; geen enkel land is dat. Maar wanneer Europa het op unieke wijze verdacht, uniek gevaarlijk en uniek verantwoordelijk acht voor conflicten die het niet heeft veroorzaakt, moeten we ons afvragen: wat voor soort gerechtigheid is dat? Zeker niet een die begint met eerlijkheid. En eerlijkheid begint met het benoemen van de dreiging: de dreiging voor Gaza is Hamas. De dreiging voor de vrede is niet de Israëlische verdediging, maar de Europese capitulatie.

Bron: https://www.jns.org/dutch-foreign-minister-caspar-veldkamps-anti-israel-offensive/
Foto: Caspar Veldkamp, then-Dutch ambassador to Israel, at a welcoming ceremony in Jerusalem, Jan. 4, 2012. Photo by Miriam Alster/Flash90.