Na eeuwen Britse excuses aan de Joden

In Engeland heeft de Rooms-katholieke kerk evenals de Anglicaanse kerk, na ruim 800 jaar, hun verontschuldigingen aangeboden voor de ‘Synode van Oxford’. Deze kerkelijke vergadering droeg ertoe bij dat in de dertiende eeuw Engeland als eerste land een herkenningsteken voor de Joden invoerde, wat uiteindelijk leidde tot de deportatie van alle Joden uit Engeland.

Hoewel al voor de verovering van Engeland door Normandië een kleine groep Joden leefde in het land, nam hun aantal aanzienlijk toe na de slag bij Hastings in 1066. De Joden in Brittannië waren voornamelijk actief in de handel en het bankwezen en hun werkzaamheden legden hen geen windeieren.

Het besluit om te komen tot allerlei maatregelen tegen de Joden vond plaats in 1222, mede nadat de houding van christenen tegen de Joden in het land steeds grimmiger werd. Steeds vaker werden de Joden door de christenen bestempeld als ‘de moordenaars van Jezus’. Een reden voor dit gedrag was jaloezie, want een grote groep Joden in Brittannië ging het maatschappelijk en economisch gezien voor de wind.

Maar een andere belangrijke rol, met betrekking tot de maatregelen tegen de Joden, had te maken met de uitvoering van de besluiten naar aanleiding van de vierde Lateraans concilie in 1215 door de Rooms-Katholieke kerk. Tijdens deze concilie werd groen licht gegeven voor onderstaande besluiten ten opzichte van de Joden, zoals:

● de Joden werden verplicht tot het betalen van kerkbelasting,

● christenen mochten geen sociale contacten meer onderhouden met Joden,

● de Joden werden verplicht een herkenningsteken te dragen op hun kleding.

(Afbeelding: Het Vierde Lateraans Concilie (1215) werd bijeengeroepen door paus Innocentius III)

Bovenstaande gebeurtenissen en ontwikkelingen droegen bij aan het instellen van nog meer maatregelen tegen de Joden in het Engeland. Een voorbeeld hiervan was dat het de Joden verboden werd om land in bezit te hebben. Het ging zelfs zo ver dat bij hun overlijden de erfenis niet terecht kwam bij hun nageslacht, maar volgens de wet toekwam aan de staat.

Als ‘hoogtepunt’ gold het besluit van koning Edward I om, in 1290, een decreet te laten uitgaan, waarin stond dat alle Joden het land moesten verlaten. Zo’n drie eeuwen later, ten tijde van Cromwell, werd oogluikend een groepje Joden getolereerd. Pas vanaf de negentiende eeuw vond stap voor stap de emancipatie plaats van de Joden in de Gemenebest van Engeland.

Het initiatief van de Anglicaanse en Rooms-Katholieke kerk in Engeland, de twee belangrijkste kerkelijke stromingen, om hun excuses en verontschuldigingen aan te bieden, komt mede voort uit het feit dat antisemitisme nog steeds zichtbaar is in de Britse samenleving.

Tijdens de speciaal georganiseerde herdenkingsdienst gaf bisschop Michael Ipgrave aan dat een dergelijk gebaar, als Lichaam van Christus, nog een diepe dimensie omvat. Wij dienen ook ons ervan bewust te zijn om ook God om vergeving te vragen voor onze eigen houding ten opzichte van Zijn volk, de Joden.