Sancties doen Russische Joden terugkomen op hun besluit?

Komen Russische Joden terug op hun keuze voor de aliyah?

De afgelopen periode interviewde een belangrijke Joodse krant, The Jerusalem Post, een groot aantal Russische Joden, die recent hun aliyah maakte naar hun beloofde land. Toch keerden een groot aantal van hen weer terug naar het land van Poetin, wodka en censuur, met het verlangen om later weer te keren en zich te settelen in Israël. Nog een aantal uit deze groep van olim (nieuwe immigranten) staat eveneens op het punt om op (zeer) korte termijn terug te keren de voormalige Sovjet-Unie. Deze gebeurtenissen, keuzes en situaties roepen allerlei vragen op in het land. Want wat is hier aan de hand? Wat beweegt hen om op en neer te reizen tussen Rusland en Israël? Worden ze gedwongen, was hun keuze een bevlieging of zijn ze bang? En kan het zijn dat andere, nog onbekende, redenen een rol spelen?

 

Russische nieuwkomers

Volgens Alex, een Russische Jood, die recent vanuit Moskou de aliyah maakte, is de oorzaak voor deze eigenaardige stap dat deze olim zich niet goed hadden voorbereid. Ook een groot artikel in The Jerusalem Post over dit actuele thema, leidde ertoe geleid dat bij deze groep nieuwkomers de behoefte is ontstaan om zich uit te spreken. Volgens het onderzoek van desbetreffende krant zijn ongeveer 1.800 Russische Joden weer naar hun eigen land teruggekeerd, met hun nieuwe Israëlische paspoort. Maar zegt deze groep nieuwkomers, de waarheid is complexer en is meer dan het even snel regelen van een ander paspoort en andere nationaliteit.

Als woordvoerder van deze groep nieuwelingen uit Rusland heeft Alex bedongen dat de namen van deze mensen niet bekend worden genoemd in interviews of andere vormen van PR in de media. Want velen voelen de ogen van Moskou in hun rug en zij zijn bang dat het regime van Poetin hen onder druk zal zetten wanneer hun namen bekend zijn bij de Russische overheid. Ook omdat ze nog steeds afhankelijk zijn van hun inkomsten uit Rusland, omdat het hen bijvoorbeeld niet gelukt is hun woningen en/of appartementen te verhuren. Of omdat ze nog moeten werken in hun voormalige vaderland.

 

Het bankwezen

Terwijl Alex hun verhaal vertelt, ziet hij de vraagtekens verschijnen in de ogen van de aanwezige journalisten. Hij begint vervolgens met een voorbeeld om uit te leggen hoe deze hele moeizame situatie is ontstaan en het precies werkt n.a.v. de sancties.

Hierover zegt hij het volgende: ‘Veronderstel dat je een rekening hebt bij een Russische bank die op de lijst, zodat daar niet meer mee samengewerkt wordt. Het is daardoor niet meer mogelijk om geld te laten overschrijven, bijvoorbeeld naar Israël. Dit betekent, om weer over je eigen geld te beschikken, zo’n iemand terug moet naar het land van Poetin om bij een andere bank een rekening te openen, een bank die niet getroffen is door de sancties  Alleen op die manier kan je weer beschikken over je eigen geld en, indien nodig, geld overschrijven naar het buitenland, bijvoorbeeld naar Israël.’ Alex vervolgt zijn betoog: ‘Dit vormt de kern van het probleem waarom een groot aantal Joden uit Rusland zijn teruggekeerd. Want, laten we eerlijk zijn, je beschikt over spaargeld, maar je kunt er niets mee doen, omdat de bank op de lijst staat van bedrijven die gesanctioneerd worden.’

 

Scala aan documenten

Daar komt nog eens bij volgens Alex dat de banken in Israël om allerlei documenten vragen van de nieuwkomers in Israël. Dit betekent dat je ook hiervoor weer opnieuw terug moet naar Rusland. Want zonder deze documenten je in Israël opnieuw niet bij je geld kan komen.

Vervolgens speelt ook nog eens mee, en dat is echt heel vervelend, dat iedere bank in Israël weer andere spelregels heeft. Kortom, er is geen landelijk beleid en iedere bank vaagt om weer andere officiële documenten en papieren. U kunt zich voorstellen dat zoiets heel frustrerend is, om telkens weer heen en weer te moeten reizen naar een ander land om ooit eens over je eigen zuur verdiende geld te kunnen beschikken. Daarbij kost zoiets ook weer een hoop gedoe, irritatie, tijd en bakken met geld, terwijl deze mensen nog steeds niet over hun eigen geld kunnen beschikken.

 

Een andere wereld

Behalve al deze tijdrovende bureaucratische rompslomp lopen veel van de nieuwkomers in het beloofde land ook nog tegen allerlei andere barrières op. Er zijn een groot aantal kwesties en problemen waar ze in dagelijks leven opeens mee geconfronteerd worden.

Bijvoorbeeld, de beperkte limieten op de creditcards, waarmee zij niet eens een vliegticket mee kunnen betalen. En hoe betaal de Russische nieuwkomers dan de meerdere vliegtickets, die zij nodig hebben om ervoor te zorgen dat ze bij hun eigen geld kunnen komen.

Een ander belangrijk knelpunt is dat het voor deze nieuwkomers uit de voormalige Sovjet-Unie behoorlijk lastig is om een baan te vinden in het beloofde land. Waarom? De huidige groep Russische Joden zijn grotendeels afkomstig uit de middenklasse, zijn goed opgeleid en hebben de nodige werkervaring.

Maar binnen de huidige arbeidsmarkt is er weinig tot geen vraag naar hun beroep, hun werkervaringen en hun talenten en vaardigheden. Alleen diegenen die werkzaam zijn in de IT-sector komen heel snel aan de slag en werken op hun eigen niveau.

De meeste van de huidige aliyah-gangers uit Rusland hebben een (tijdelijke) baan en meestal ver beneden hun niveau. Of zoals Alex, als woordvoerder, het onder woorden brengt: ‘Alleen diegenen die in de hi-tech hebben gewerkt, kunnen een baan in Israël vinden zonder substantiële downgrade. Voor velen is dit erg ontmoedigend.’

 

Borg staan

Een andere grote spelbreker voor de vele Russische Joden, zegt Alex, is de huisvesting. Het is voor hen echt lastig, om voor de langere termijn, een woning te huren. Zeker wanneer je niet bij jouw eigen geld kan, vanwege de huidige sancties en het Russische bankwezen. Zelf vindt hij het daarom begrijpelijk dat een groot deel van hen weer terug is gegaan.

Verder geeft Alex, als woordvoerder van de Russische nieuwkomers, aan dat om garanties en borg gevraagd wordt door de verhuurders van woningen, ook van de nieuwkomers. Vaak gaat het hier om een langere periode, soms zelfs oplopend tot zes maanden aan borg. Aangezien deze groep Russische Joden bijna niemand kent, geen familie of vrienden in hun nieuw vaderland hebben, is het ontzettend lastig voor hen om aan deze eisen te voldoen. Niet voor niets zegt Alex hierover: ‘Mensen borg voor je laten staan, is iets wat je niet kunt doen wanneer je geen familie of goede vrienden hebt in Israël.’

Het klinkt misschien allemaal heel ondankbaar en arrogant geeft Alex aan in de gesprekken met de journalisten, maar zo is het echt niet bedoeld. Zij zijn blij met en dankbaar voor de financiële tegemoetkomingen, bijvoorbeeld de huursubsidie, die alle nieuwkomers ontvangen voor het kunnen huren van een woning. Laat daar geen misverstanden over ontstaan. Alleen benadrukt Alex, willen de huidige Russische Joden die onlangs de aliyah hebben gemaakt, de regering in Israël erop wijzen dat de huidige regels en criteria voor hen als nieuwkomers niet werkbaar zijn. Het versoepelen van allerlei integratieregels, bijvoorbeeld de bankcontroles, zal het leven van deze olim al een stuk eenvoudiger maken.

 

Anno 2022

Toch zijn er nog genoeg andere problemen waar de nieuwkomers uit de voormalige Sovjet-Unie tegenaan lopen. Een eenvoudig voorbeeld is bijvoorbeeld de prijzen van de vliegtickets tussen Moskou en Tel Aviv. Deze zijn de afgelopen maanden vier keer zo duur geworden. Daarbij is de Israëlische vliegtuigmaatschappij El Al, de enige maatschappij die vliegt tussen beide bestemmingen.

Een anoniem Joods echtpaar uit deze groep nieuwkomers overwoog al een langere tijd om de aliyah te maken. Pas bij het uitbreken van de oorlog met Oekraïne maakten ze de definitieve keuze om te vertrekken naar het beloofde land.

Ze hadden het geluk dat hun kinderen al eerder deze stap hadden gemaakt, waardoor ze in ieder geval een adres hadden. Toch wilden ze niet dat hun kinderen telkens weer voor hen de (on)kosten zouden blijven betalen. Vandaar dat zij, als Israëlische staatsburgers, weer terug zijn gegaan naar het land van Poetin, met het idee om later weer terug te keren naar het beloofde land.

Op dit moment verwacht het echtpaar dat ze nog een poosje in Rusland moeten blijven. Ook zijn ze heel voorzichtig in hun commentaar over de huidige gebeurtenissen en situatie. Het echtpaar wil bijvoorbeeld niet met hun naam in de krant komen. Het is tegenwoordig te gevaarlijk om maar iets te zeggen over Poetin, de regering of Rusland. Voordat je het weet, kan zoiets 15 jaar gevangenisstraf opleveren.

 

Bureaucratie

Een andere ervaringsdeskundige, als Joodse nieuwkomer uit Rusland en onder de naam Anastasia, loopt continue branden te blussen en problemen op te lossen. Als zelfstandig ondernemer blijft ze maar in een cirkel rondrennen en wordt ze in het beloofde land van het kastje naar de muur gestuurd. Zij overweegt dan ook serieus om terug te keren of te verhuizen naar een ander land. Zij zegt hierover: ‘Want ondanks dat ik met m’n bedrijf ben verhuisd naar Israël, maandelijks een omzet behaal van meer dan 30.000 dollar en mijn klantenkring bestaat uit mensen woonachtig over de gehele wereld, verstrekt de bank mij maar een limiet van 3.500,- dollar p/mnd.’ Ze vervolgt haar verhaal: ‘Telkens wanneer ik bij de bankdirecteur informeerde waarom ik m’n limiet niet kon verhogen, antwoordde hij: ‘Daarvoor moet je bij meneer Poetin zijn.’ Zo kan ik toch geen bedrijf runnen. Ik overweeg dan ook om te verhuizen. Niet naar Rusland, maar naar Cyprus. Het is voor mij gewoon echt een nachtmerrie. Het is mij duidelijk dat je in Israël als nieuwkomer beter werkloos kunt zijn dan er een eigen bedrijf op na te houden’.

 

De harde realiteit

Bovenstaand verhaal is helaas slechts één van de velen vertelt Alex Rif. Zij is de CEO bij de One Million Lobby, een lobbyclub die zich inzet voor de belangen en de identiteit van de meer dan 1 miljoen Joden die afkomstig zijn uit de voormalige Sovjet-Unie. Uit eigen ervaring weet ze tegen welke lastige problemen deze mensen aanlopen, maar zij hoort dit ook uit de mond van de vele nieuwkomers uit het land van Poetin, met wie Rif de afgelopen tijd contact heeft gehad. Daarover zegt ze ook dat de meeste verhalen die in de landelijke kranten staan niet kloppen. Ze creëren een vertekend beeld. De CEO van de One Million Lobby zegt onder meer dat er een fundamenteel verschil zichtbaar is in de behandeling en omgang tussen de olim uit verschillende landen en het grote aantal Russische Joden als gevolg van de oorlog in Oekraïne. Deze laatstgenoemde groep nieuwkomers arriveerde in het beloofde land zonder dat ze hun bezittingen, eigendommen en geld konden verkopen, verhuren of meenemen. Verder maakt ze duidelijk dat de huidige golf van immigranten, de nieuwkomers, voor het merendeel afkomstig zijn uit Rusland en Oekraïne. Ook wijst mevrouw Rif erop dat de realiteit laat zien dat deze immigranten een nieuw leven moeten opbouwen in Israël, terwijl ze nog worstelen met de nodige problemen in Rusland.

[Alex Rif, 2015]

Meten met twee maten

Een ander punt van groot ongenoegen is volgens Alex Rif dat er met twee maten wordt gemeten in Israël. Zij verwijst daarmee naar bepaalde voorzieningen die zouden moeten gelden voor alle nieuwkomers. Alleen besloot onlangs de minister van Integratie, Pnina Tamoan-Shata, om alleen de nieuwkomers uit Oekraïne toe te staan om in de door de staat gehuurde hotels te blijven wonen. Iets wat eerder ook gold voor Russische Joden, maar sinds eind april is deze voorziening plotsklaps niet meer toegankelijk voor de nieuwkomers uit het land van Poetin.

Volgens de CEO van One Million Lobby leidt dergelijk handelen alleen maar tot frictie. Ook bevestigd zo’n beleidskeuze in haar ogen het beeld dat de Joodse immigranten uit Rusland verantwoordelijk zouden zijn voor het handelen en de keuzes van hun voormalige politieke leiders en zij hiervoor moeten bloeden. Rif roept daarom de Israëlische regering op ‘om al het mogelijke te doen om deze immigranten op de best mogelijke manier op te nemen’, vanuit ons eigen Joods belang.

 

Boodschap

De nieuwkomers die met Alex Rif hebben gesproken, vroegen aan haar om een boodschap over te brengen. Zij zegt hierover dat de olim uit Rusland het volgende willen benadrukken, namelijk: ‘We hebben Israël niet voorgoed verlaten – we zijn van plan om definitief terug te komen. … Wij komen terug naar Israël, dus behandel ons niet als mensen die gewoon op zoek zijn naar een buitenlands paspoort, want dat is niet het geval!’

Gelukkig is Israël niet blind voor de huidige problemen en knelpunten, ook niet in relatie tot de nieuwkomers uit Rusland. Daardoor zijn de immigratieregels, vanuit Rusland en Oekraïne naar het land Israël, al bijgesteld. Hierdoor ontvangen sinds kort de Joden, die vanuit deze twee landen de aliyah maken, al binnen enkele dagen hun benodigde papieren. Een eerste positieve stap in de lange weg die nog de olim uit Rusland moeten bewandelen om zich echt te kunnen settelen in het beloofde land, hun land Israël.

[Beeldbron foto boven artikel]