Joden onveilig in Nederland?

Het Centrum voor Informatie en Documentatie Israël (CIDI) gaf recent aan dat de Joodse jongeren nadrukkelijk aangeven dat ze lijden onder het groeiend antisemitisme in Nederland. Dit komt vooral sterk tot uiting in de grote steden, zoals Amsterdam, Den Haag en Utrecht. Steeds vaker worden zij, ook op school, op hun stageplek of gewoon op straat, geconfronteerd met allerlei anti-Joodse opmerkingen en uitingen. Een beeld dat bevestigd wordt door het CIDI-monitor antisemitische incidenten 2021.

Deze ontwikkeling is niet vreemd en het is ook geen tijdelijke rage of opleving, zegt Bart Wallet. Hij is sinds het najaar van 2021 hoogleraar Joodse studies aan de Universiteit van Amsterdam (UvA). De hoogleraar ziet duidelijk dat onze samenleving niet meer schrikt van antisemitische uitingen, bijvoorbeeld het verbranden van de Israëlische vlag, het schilderen van hakenkruizen, het vernielen van Joodse begraafplaatsen en/of het uiten van doodsbedreigingen.

 Afbeelding: Bart Wallet

In zijn betoog over het Jodendom en het antisemitisme geeft Wallet aan dat, sinds het millennium, het antisemitisme opnieuw meer en meer naar het middelpunt van onze samenleving is opgeschoven. En laten we eerlijk zijn, zoals hijzelf ook aangeeft, dat de meeste mensen het vreselijk vinden wanneer Joden weer (opnieuw) worden beledigd, geïntimideerd of bedreigd. Toch is het een gegeven dat steeds meer mensen er niet meer van schrikken. Het blijkt helaas gewoon of normaal gevonden te worden om op die manier Joden in een hoek te zetten. De hoogleraar noemt tal van antisemitische uitingen op, die nog steeds actief (voort)leven in onze samenleving, zoals: Godsmoordenaars, geldwolven of kinderen van de duivel.

Hoewel Bart Wallet zelf geen joodse wortels heeft, ontvangt hij zo nu en dan eigenaardige mailtjes van onbekenden. Persoonlijk heeft de hoogleraar er veel moeite mee dat het antisemitisme zo diep en stevig geworteld in de geschiedenis. Hij geeft aan dat er twee visies bestaan omtrent het antisemitisme en haar oorsprong. De eerste visie houdt in dat, ergens halverwege de tweede helft van de negentiende eeuw, het antisemitisme een uitspruitsel is van de vele nieuwe politieke stromingen, eindigend op ‘isme’. Denk aan het socialisme, het liberalisme en dus ook het antisemitisme. De tweede visie gaat uit van de gedachte dat het antisemitisme teruggaat naar de Oudheid, zij het onder een andere noemer. Heel eenvoudig omdat toentertijd daar geen specifieke term voor bestond.

Als hoogleraar wil hij nog wel een aanvullende opmerking hierbij plaatsen. Het antisemitisme kent diverse uitingen op drie belangrijke terreinen in de maatschappij: sociaal, religieus en politiek. Het antisemitisme op deze drie verschillende domeinen zijn tot stand gekomen in verschillende tijdvakken. Het religieus antisemitisme kwam sterk op ten tijde van de Middeleeuwen met als ‘hoogtepunt’: Joden zijn de moordenaars van Christus. Op sociaal terrein sijpelde al antisemitische gevoelens door in de eerste eeuw na Christus, zoals ook blijkt uit het artikel over de excuses van de Britse kerken aan de Joden, zie hiervoor: https://pillaroffire.nl/2022/05/na-eeuwen-britse-excuses-aan-de-joden/. De opkomst van het antisemitisme op politiek terrein is al eerder hierboven kort aangestipt.

De vraag die relevant is en blijft staan, is dat op dit moment het groeiend antisemitisme vooral sterk gevoeld en doorleefd wordt door de Joodse jongeren en deze luidt: ‘Hoe is dit maatschappelijke probleem te tackelen?’ Bart Wallet benadrukt in zijn antwoord op deze vraag, dat het cruciaal is om positieve informatie te delen over Joden en het Jodendom. Juist omdat de Joden al vele eeuwen deel uitmaken van onze samenleving!