De smartphone: een heet hangijzer onder de Joden?

De Israëlische regering besloot onlangs dat onbeperkt en vrij gebruik van smartphones is toegestaan zonder enige vorm van controle en toetsing. Een gruwel in de ogen van vele (ultra)orthodoxe geestelijke leiders. Waarom? Een dergelijk liberaal beleid leidt volgens hen tot uitholling van de Joodse identiteit en gaat ten koste van het geestelijk welzijn van het Joodse volk.

Door Philip van den Berg

De bekende Nederlandse opperrabbijn Binyomin Jacobs merkte onlangs op dat, in relatie tot het gebruik van smartphones en vanuit de visie dat het gezin de hoeksteen van de samenleving is, een bepaalde vorm van bescherming voor de (jonge) gebruikers zonder meer zinvol is. Hij onderbouwde zijn visie onder meer door aan te geven dat in onze maatschappij ook geen bruggen worden gebouwd zonder leuning. Een leuning als een vorm van houvast en bescherming mocht iemand zijn evenwicht verliezen, struikelen of een misstap maken.

Overwegingen

Van belang is om inzichtelijk te krijgen waar de schoen wringt in deze ogenschijnlijke zinloze discussie onder de Joden in Israël en daarbuiten. Recent werd, bijvoorbeeld in de Verenigde Staten, een oproep gedaan richting de Joodse orthodoxe vrouwen om hun smartphone weg te doen. Ofwel, wat speelt er binnen de Joodse gemeenschap? Is ze tegen het gebruik van moderne communicatiemiddelen, gaat het om het beschermen van hun eigen levensstijl of doet men alsof en zijn het uitingen van vroomheid?

Natuurlijk weet iedereen dat het gebruik van allerlei moderne communicatiemiddelen, bijvoorbeeld een smartphone, deze helaas ook een keerzijde kent. Want behalve het gemak, de veelzijdigheid en de compactheid van een smartphone, wordt het iedereen eenvoudiger gemaakt om toe te geven aan allerlei verleidingen die op de loer liggen. Denk aan het bellen van sekslijnen, het bezoeken van gok-, kleding- en pornosites en vele andere verleidingen, zowel voor jong als oud.

Voorkeursbehandeling?

Tot vandaag de dag bestaan er speciale afspraken en regels ten behoeve van de (ultra)orthodoxe gemeenschap, onder meer voor het gebruik van ‘koosjere’ telefoons. Met zo’n toestel kunnen mensen alleen enkele praktische functies worden ingezet, zoals bellen, een reminder aanbrengen of hun mobiel gebruiken als wekker. Andere opties, zoals internetten of het gebruik maken van social media, waaronder Facebook, Snapchat of Instagram, zijn niet toegankelijk. Hetzelfde geldt voor het blokkeren van een scala van telefoonnummers, waaronder van tal van seculiere organisaties en stichtingen. In de ogen van de geestelijke leiders uit de (ultra)orthodoxe gemeenschap vormen zij een bedreiging voor de identiteit en het welzijn van de (ultra)orthodoxe Joodse gemeenschap.

Echter, de regering trekt steeds vaker hun handen terug van deze speciale regels en voorzieningen voor de (ultra)orthodoxe gemeenschap door deze op te heffen.

Politieke invloed

De vraag is waarom de Israëlische regering steeds vaker dit soort speciale voorziening opheft? Een belangrijke reden is dat de (ultra)orthodoxe politieke partijen weinig tot geen invloed meer uitoefenen in de politieke besluitvorming. Ze maken al tijden geen deel meer uit van de Israëlische regering. Daarbij klinkt vanuit de Israëlische samenleving steeds luider de roep om bepaalde hervormingen door te voeren.

Deze hervormingen omvatten het opheffen van tal van wetten en voorzieningen die, in de ogen van de seculiere Joodse gemeenschap, een belemmering zijn voor hun persoonlijke levensstijl en geloofsovertuiging. Hierbij moet u denken aan: het niet kunnen afsluiten van een burgerlijk huwelijk, geen gebruik kunnen maken van het openbaar vervoer tijdens de sabbat en nog tal van andere gekleurde regelingen.

Hypocriet?

De insteek van de (ultra)orthodoxe gemeenschap om zichzelf te beschermen door het bouwen van een muur om hun gemeenschap is per definitie niet goed of fout. Het verlangen is om hun geloofsgenoten te beschermen tegen de negatieve inhoud en invloeden vanuit de seculiere maatschappij. Maar ook de wens om hun eigen levensstijl en geloofsbeleving te behouden.

Critici zeggen dat bij de geestelijke leiders het uiteindelijk draait om het behoud van hun controle, invloed, macht en positie binnen hun (geloofs)gemeenschap. Want door het opheffen van de vele uitzonderingsposities van de (ultra)orthodoxe gemeenschap in Israël, schuift daardoor de positie van de rabbijnen zich langzaam maar zeker op van het middelpunt richting de zijlijn van hun (geloofs)gemeenschap. Niet voor niets merkte Yoaz Hendel, minister van Communicatie, fijntjes op dat binnen de (ultra)orthodoxe gemeenschap velen al twee smartphones bezitten: een koosjere versie en een gewone mobiel.

Kortom, in hoeverre is de oproep voor bescherming van hun persoonlijk leven, het gezinsleven en hun geloofsgemeenschap oprecht en realistisch? Allen God kent het hart van de mens. Desondanks is het bouwen van een muur vaak een teken dat men de impact en de realiteit van alledag uit het oog verliest door hun kop in het zand te steken.