Joodse familieleden na Holocaust eindelijk herenigd

De Joodse familie Blach woonde tijdens de 2^e Wereldoorlog in Stralsund, een middeleeuwse stad aan de Baltische kust. Tijdens de bezetting werd dit gezin weggevoerd naar een van de vele concentratiekampen in nazi-Duitsland. Maar deze zomer kwamen familieleden van het nageslacht van de twee broers, Felix en Julius Bach, na jaren bij elkaar voor een familiereünie. Een verrassende bijeenkomst, want zo’n 80 jaar na de Holocaust wist bijna niemand van elkaars bestaan.

Door Philip van den Berg

Dit bijzondere initiatief kwam uit de koker van de Duitse cellist Friederike Fechner en stond eigenlijk al eerder gepland. Helaas gooide Covid-19 regelmatig roet in het eten. De twee takken van de familie wonen verspreid op vier continenten in zes verschillende landen. Hoewel enkele familieleden in het verleden wel de ‘roots’ bezochten van hun familie, waaronder de plek en de locatie waar hun huis en familiebedrijf waren gevestigd, wisten desondanks velen niet van elkaars bestaan. Sommige familieleden waren onbekend met hun Joodse wortels, terwijl anderen binnen de familie opgroeiden en bekend zijn met hun Joodse achtergrond en de daarbij behorende tradities.

Onderzoek

De langverwachte reünie, twee keer uitgesteld vanwege de COVID-19-pandemie, bracht de twee takken van de familie Blach, afkomstig uit zes landen op vier continenten, weer met elkaar in contact. Maar deze waardevolle ontmoeting is alleen te danken aan de tomeloze inzet en volharding van de Duitse cellist Friederike Fechner. Hoewel de celliste geen familie van de Blachs is, is zij de afgelopen acht jaar intensief bezig geweest met het achterhalen en uitzoeken van hun familiegeschiedenis. Zij ontdekte dat het nageslacht van de broers Blachs (Julius en Felix) zich onder meer hebben gevestigd in Brazilië, Duitsland, Israël, Nederland en de Verenigde Staten. De motivatie voor het vele werk dat Fechner verrichtte, is dat zij op deze wijze de wortels van de familie aan hen teruggeeft en hen laat zien waar ze vandaan komen.

Heilgeiststrasse 89

Aanleiding voor haar langdurig onderzoek was dat zij en haar echtgenoot in 1994 een gebouw kochten in Stralsund. Na onderzoek bleek dat, vele decennia geleden, het bedrijf van de familie Blach gevestigd was op desbetreffend adres. Toen zij het pand kochten, bevond deze zich in zeer slechte staat, mede als gevolg van de oorlogsjaren en het daaropvolgend communistisch bewind in het voormalige Oostblokland. Na vele jaren van hard werken en investeren in hun nieuwe woning, wist het echtpaar Fechner een bijzondere prijs in de wacht te slepen. Dit vanwege hun inzet voor het behoud van het historisch centrum van de stad Stralsund.

Prijswinnaar

De prijs die het echtpaar Fechner wist binnen te slepen, leidde ertoe dat verder onderzoek plaatsvond naar de geschiedenis van het gebouw. Tijdens dit onderzoek, met behulp van de stadsarchivaris, kwam de familie Blach in beeld. Uit archiefonderzoek bleek dat meerdere generaties Blachs, in de periode 1880-1938, in het pand hadden gewoond en gewerkt. De twee generaties Blachs hadden een leerwinkel op de begane grond. Verder werd duidelijk dat verschillende leden van de familie woonden in de appartementen op de bovenste verdieping. De andere familieleden woonden in de nabije omgeving van het familiebedrijf.

Kristallnacht

De Joodse Blachs zetten zich al decennia in voor hun actieve maar kleine Joodse gemeenschap in Stalsund. Er bevond zich een synagoge en een Joodse begraafplaats. Toch kwam hun leven en bedrijf steeds meer onder druk te staan, nadat Adolf Hitler alleenheerser werd van het Duitse Derde Rijk. Uiteindelijk werden de Blachs gedwongen hun bedrijf af te staan als gevolg van grof antisemitisch geweld en intimidatie.

De toenmalige eigenaar, Carl-Philippe Blach schreef over deze pijnlijke en trieste gebeurtenis in hun bedrijfsjournaal. Hij en zijn gezin vluchtte vervolgens naar Berlijn en velen van de familie Blach kwamen om tijdens de Holocaust. Slecht een enkeling van de familie Blach wist de Shoah te overleven.

Heden en verleden

Het onderzoek van de Fechners naar de familiegeschiedenis vindt het stadsbestuur van Stalsund een mooi en goed initiatief. Het verrijkt niet alleen het stadsarchief met nieuw waardevol historisch materiaal, zoals documenten, foto’s en levensverhalen. Ook de artikelen, lezingen en andere aanverwante programma’s plaatsen de stad in het voetlicht en doet haar inwoners stilstaan bij de pijnlijke gebeurtenissen uit het verleden en hun omgang met de Joodse gemeenschap in hun stad.

Onderscheiding

Ook het initiatief tot een familiereünie van de Blachs uit Stalsund is, zoals aangegeven, te danken aan de inzet van de Duitse celliste Frederike Fechner. Zij zorgde ervoor dat anno 2022 de nakomelingen van de Joodse familie Blach elkaar na vele decennia hebben ontmoet in de stad Stralsund. Een veelzeggende ontmoetingsplek voor een Joodse familie met een bijzondere familiegeschiedenis. Voor haar inzet werden Friederike Fechner en haar Amerikaanse echtgenoot onderscheiden met het Federale Kruis van Verdienste. Deze ontvingen ze uit handen van de Duitse president Frank-Walter Steinmeier.